خوراک دام وطیور و عامل های موثر بر ارزش غذایی اقلام موجود در آن
تامین خوراک دام وطیور برای حیوان از طریق مواد خوراکی مهیا می شود . هر وقت اختلالات تغذیه ای شدید باشد .امکان دارد حتی موجب مرگ حیوان شود .
خوراک دام وطیور از نظر کیفیت فیزیکی و مواد مغذی تنوع خیلی زیادی دارند . ارزش غذایی یک ماده خوراکی معین ممکن است از منطقه ای به منطقه دیگر خیلی متغیر باشد .
برای تامین خوراک دام وطیور در مرحله اول نیاز به شناخت مواد مغذی مورد نیاز حیوان در شرایط متفاوت نگهداری ، تولید وغیر ه است و در مرحله بعد نیاز
به شناخت مواد خوراکی و ترکیبات مغذی موجود در آن ها خواهد بود . در این شرایط است که امکان تامین خوراک متعادل مهیا خواهد شد. از این رو توجه به افزایش
بازدهی تولید حیوانات مزرعه ای زمینه ی پژوهش و تحقیق را در مورد شناسایی و تعیین احتیاجات غذایی دام و نیز شناخت اقلام خوراکی و ارزش غذایی آن ها را مهیا کرد.
در کشاورزی و دامپروری نوین ، تغذیه حیوانات و خوراک برای آن ها طوری طراحی شده است که بتوان رشد آن ها را سرعت بخشید . از طرفی به این علت که در این حرفه با موجودات زنده روبرو هستیم، حفظ سلامت آن ها از اهمیت بالایی برخوردار است . خوراک دام وطیور یکی از اصلی ترین فاکتورهای سلامتی حیوان و افزایش بازدهی آن هاست . در نتیجه نمی توان هر نوع خوراکی را در اختیار حیوانات گذاشت.
- انواع افزودني هاي خوراكي دام وطيور
- آشنایی با اصطلاحات انواع دام وطیور
- سلامت غذایی و اهمیت آن برای انسان ودام وطیور
- انواع خوراک دام
- انواع خوراک طیور
- انواع دان ها ی طیور
- کنسانتره طیور
- مزاياي استفاده از كنسانتره در خوراک دام وطیور
- کنجاله خوراک دام وطیور
- انواع كنجاله
.
انواع افزودني هاي خوراك دام وطيور
- آنزيم ها
يكي از مهمترين افزودني هاي خوراك دام وطيور آنزيم ها هستند . اين آنزيم ها ساختار پروتيني دارند و با افزودن آن ها به خوراك حيوانات بازتاب هاي متابوليك آن ها بدون تغير سريعتر انجام ميشود و هضم غذا براي آن ها آسان مي شود
- پرو بيوتيك ها
اين افزودني در واقع ميكروب هاي زنده و مفيدي هستند كه به صورت مستقيم در خوراک دام وطیور قرار مي گيرند و به بهبود گوارش و سلامت آن ها كمك ميكنند .
- سيمبيوتيك ها
پروبيوتيكها و پر بيوتيك ها هستند و هم شامل باكتري هاي پروبيوتيك و هم فيبر هاي پري بيوتيك هستند . سيمبيوتيك ها به زنده ماندن باكتري هاي مفيد خوراك و بهبود هضم غذا كمك مي كنند .
- اسيدي فاير ها
اسيدي كننده ها ي خوراك افزودني هايي هستند كه با اضافه شدن به خوراک دام وطیور مانع از رشد فلور ميكروبي پاتوژن مانند اشريشيا كولي و سالمونلا در روده حيوانات مي شوند . اين امر كمك مي كند تا مواد مغذي موجود در خوراك جذب بيشتري داشته باشد و در نتيجه سبب بهتر شدن رشد و عملكرد حيوانات مي شد . اسيدي فاير ويژگي ضد كپك دارد .
- فيتو بيوتيكها
از اين مكمل هاي گياهي به عنوان بوتانيكال يا فيتو ژنيكها هم نام برده ميشود . پژوهشها ي زيادي نشان مي دهد كه فيتوبيوتيكها نقش مهمي در تحريك مصرف كردن خوراك دارند. به همين ترتيب از خاصيت ضد ميكروبي ضد انگلي و ضد كوكسيديوز
نيز برخوردار است . فيتوبيوتيك ها محرك سيستم ايمني هم هستند .
همه اين ويژگي ها ي مثبت باعث شده است كه يكي از جديد ترين و تاثير گذارترين افزودني هاي خوراک دام وطیور به حساب بيايند .
- ضدعفوني كننده ها
اين افزودني ها ، خوراک دام وطیور را از ويروسها و باكتري هاي مضر پاك ميكند و جلوگيري از انتقال ميكروارگانيسم هاي خطرناك براي بدن حيوانات مي شوند .
خوراک دام وطیور در دسترس آلودگيهاي زيادي كه بايد براي افزايش سلامت اين حيوانات مراقب عدم آلودگي جيره غذايي آن ها بود
- توكسين بايندرها
اصطلاح توكسين بايندر به افزودني هايي گفته مي شود كه براي پيشگيري از سمي شدن خوراك دام وطيور به سموم قارچي يا مايكوتوكسين ها استفاده مي شود .
محصول ول بايند شركت توس ارت خاوران توكسين بايند ر تك جزيي است كه تا۹۷ درصد سموم آفلاتوكسين را جذب مي كند
- آنتي اكسيدان ها
اين افزودني ها براي جلوگيري از اكسيد شدن خوراك دام و طيور به كار مي روند . از فاسد شدن و از بين رفتن كيفيت خوراك جلوگيري ميكند . ویتامین A، ویتامین C و ویتامین E از اصلي ترين آنتي اكسيدان هاي طبيعي هستند .
- انواع ويتامين ها
ويتامين ها به ميزان خيلي كمي در خوراك دام وطيور قرار مي گيرند و به بهتر شدن هضم و جذب خوراك كمك مي كنند .
بدن موجود زنده قسمت بزرگي از ويتامين ها را مي سازد . ولي گاهي اين ويتامين هاي توليد شده كافي نيستند و بايد در خوراك دام و طيور به صورت مكمل قرار بگيرند.
- انواع مواد معدني
مواد معدني اصلي ترين نياز بدن موجودات زنده هستند . پژوهش ها نشان مي دهد كه دام وطيور ۲۹ ماده معدني را لازم دارد . ۷ ماده آن پر مصرف و ۲۲ ماده آن كم مصرف هستند . برخي از اين عنصرها ي معدني به شكل طبيعي براي دام تامين نمي شوند . اين عناصر بايد به صورت مكمل در خوراك غذايي آن ها قرار داده شود .
- آمينو اسيدها
اسيدهاي آمينه نقش مهمي در تغذيه طيور و دام دارند . برخي از آمينو اسيد ها براي بهتر شدن رشد و تكميل زنجيره تهيه پروتين به صورت صنعتي توليد مي شوند . آمينو اسيد ها به صورت افزودني به خوراك دام وطيور اضافه ميشود .
- كوكسيد يو استات ها
اين مكمل ها جهت پيشگيري از ابتلا به بيماري كوكسيديوز به كار مي روند.
- كار نتويدها
اين افزودني ها همان رنگدانه هايي هستند كه بيشتر در خوراك مرغ تخمگذار به كار مي روند . اين تخم مرغ ها با زرده طلايي توليد مي شوند . طيور به صورت طبيعي نمي توانند اين رنگدانه ها رو توليد كنند . به همين علت
مصرف كننده ها رنگدانه ها را به صورت مكمل به غذاي پرندگان اضافه مي شوند .
- پلت بايند رها
نقش پلت ها در خوراک دام وطیور خيلي مهم و ضروري است . كيفيت آن ها از اهميت زيادي برخوردار است .
پلت بايد استحكا م داشته باشد . به طوري كه در زمان حمل و نقل پودر نشود . خرد شدن و شكستن پلت ها سبب از بين رفتن خوراك مي شود .
- امو لسيفايرها
اين مكمل ها در كل به يكنواخت شدن مواد مغذي مثل اسيد ها چرب و ويتامين هاي محلول در چربي موجود در خوراک دام وطیور كمك ميكند
آشنایی با اصطلاحات انواع دام وطیور
خرید بهترین خوراک دام وطیور به افزایش سلامت و راندمان گله کمک می کند. ولی چگونه می توان بهترین خوراک دام وطیور را انتخاب کرد؟
خوراک دام وطیور خوب از چه موادی تشکیل شده است ؟ انواع خوراک حیوانات گله کدام است ؟ این ها سوالاتی هستند که حتما در زمان خرید خوراک برای گله مرغ ، گوسفند ، گاو ، گوساله ، و …. با آن رو به رو می شوید
در ادامه ما شما را با اصطلاحات انواع دام وطیور آشنا می کنیم :
دام های شیری
دام های شیری آن دسته از دام هایی هستند که برای استفاده از شیر آن ها پرورش می یابند . این دام ها به چهار نوع سوپر شیر ، پرشیر ، متوسط شیر و کم شیر تقسیم می شوند .
گاو شیری
بز شیری
شتر شیری
گوسفند شیری
از انواع دام های سبک و سنگین شیری هستند .
دام ها ی پرواری
دام ها ی سبک و سنگین پرواری یا گوشتی به دام هایی گویند که برای تهیه گوشت از آن ها استفاده می کنند .
- پرندگان گوشتی
به آن دسته از مرغ هایی که برای تهیه گوشت از آن ها استفاده میکنند .
پرندگان گوشتی مانند شتر مرغ گوشتی و بلدرچین و پلیموت راک و کورنیش و کوشین را می توان نام برد .
- پرندگان تخم گذار
این مرغ ها جهت تامین تخم مرغ مورد نیاز انسان پرورش داده می شوند .
مرغ تخمگذار شتر مرغ تخمگذار و بلدرچین تخمگذار از انواع پرندگان هستند .
لگهورن ، لوهمن ، رد آیلند ، استرالورپ، پلیموت راک از مهمترین نژادهای مرغ تخمگذار هستند .
خوراک حیوانات از آن جا که این روز ها دامپروری و کشاورزی صنعتی شده است ، دیگر حیوانات و طبیعت با یگدیگر ارتباط کمتری دارند .
کارخانه های تولید کننده خوراک دام و طیور به صورت واسطه ای بین حیوانات و گیاهان عمل می کنند . دام وطیور برای گوشت و دیگر محصولات پرورش داده می شوند .
به همین علت غذایی که برای آنها تهیه می شود باید به گونه ای باشد که در کوتاه ترین زمان آن ها را به وزن استاندارد بازار برساند . غذاهای صنعتی تهیه شده بیشتر علوفه و حشرات و دیگر غذاهای طبیعی برای آن ها اهمیت دارد .
متخصصان تغذیه دام و طیور در حال حاضر این تصور را دارند که خوراک دام باید به صورتی تهیه شود که همه نیازهای حیوانات به مواد مغذی را تهیه کند .
اما اکتفا کردن به خوراک دام وطیور صنعتی می تواند مشکلات هاضمه ای خیلی خطرناکی برای حیوانات به ویژه نشخوارکنندگان به وجود آورد زیرا طبیعت آن ها به گونه ای است که به علوفه عادت دارند .
سلامت غذایی و اهمیت آن برای انسان ودام وطیور
خوراک دهی به حیوانات با مواد غذایی که نمی توانند به صورت طبیعی آن ها را هضم کنند هم برای حیوانات و هم برای انسان ها که گوشت و سایر محصولات آن ها را مصرف می کنند ضرر دارد .
گاوها حیوانات نشخوار کننده هستند .یعنی می توانند که سلولز موجود در علف را دردستگاه گوارش چند قسمتی خود هضم کنند . گاو ها ی گوشتی در چند هفته اول زندگی خود با علوفه تغذیه می شود و از این رو به آخور انتقال داده میشوند و پلت ،
کنسانتره و کنجاله نیز در خوراک آن ها قرار می گیرد . پژوهش ها نشان می دهد اگر میزان غذاهای صنعتی در خوراک دام بیش از اندازه باشد . مشکلات سلامتی برای آن ها پیش خواهد آمد . از جمله آبسه کبدی گاو ، ورم و علایم مرگ ناگهانی تغذیه سالم دام و طیور به افزایش سلامت آن ها و کاهش احتمال بیماری ها کمک میکند . هرچه میزان سلامت آن ها بیشتر باشد . سلامت غذایی انسان نیز بهتر خواهد شد .
از طرفی در زمینه دامپروری پرورش حیوانات از حالت مزرعه کم تراکمی که در گذشته رونق داشته ، در حال حاضر به دامداری های متراکم و صنعتی تبدیل شده است . علاوه براین اصلاح نژاد دام و طیور برای رفاه بیشتر انسان سرعت رشد
و تولید این حیوانات را نیز افزایش داده است . به همین علت حتما برای تغذیه این حیوانات نیاز به بهترین برنامه جیره نویسی و بهترین مکمل ها افزودنی های دام و طیور است . تا بتوانیم نیاز های حیوانات را در عین سلامت نگه داشتن آن ها برطرف کرد .
انواع خوراک دام
خوراک دام شامل علوفه ها مثل یونجه علف باغ سیلو و کاه کنسانتره ،کنجاله و سبوس است که در ادامه به بررسی دقیق تر هر یک خواهیم پرداخت.
- یونجه
یکی از انواع علوفه هایی که ارزش غذایی خیلی زیادی برای خوراک دام دارد . در یونجه می توان مواد مغذی مثل پروتین و کلسیم را به مقدار زیادی یافت . یونجه هم در جیره غذایی گاو شیری و هم جیره غذایی گاو گوشتی قرار می گیرد .
- علف باغ
علوفه در گاو های شیری سبب چرب شدن شیر می شود .
علف باغ به علت داشتن ساقه های بلند کمک می کند تا دام نشخوار بیشتری داشته باشد و از طرفی مانع از دست دادن خوراک آردی از روده می شود .
- سیلاژها
سیلاژ یا سیلو کردن ازتخمیر ساقه و برگ علوفه هایی مثل جو ،ذرت ، گندم و دیگر علوفه به دست می آید . سیلاژ به هضم بهتر غذا ی دام کمک می کند .
- کاه
کاه خشک است و دارای کمترین ارزش غذایی به حساب می آید .اگر مقدار کاه موجود در رژیم غذایی دام زیاد باشد مانع از هضم مناسب غذا می شود و مصرف خوراک را نیز کم می کند .
این نکته را باید یادآور شد که کاه جو برای دام بهتر از کاه گندم است . کاه گندم نیز کیفیت بهتری نسبت به کاه برنج دارد . دام های سنگین باید از کاه هایی با رشته بلندتر استفاده کنند.
- خوراک های فشرد ه شده
به خوراک ها ی فشرده شده کنسانتره گویند . این نوع خوراک اکثرا به صورت پلت با اندازه های گوناگون و گاهی به شکل مش تولید می شود . کنسانتره دامی خوراکی است که دارای ترکیبات غنی از چند ماده غذایی ارزشمند است .
برای تغذیه دام و تولید مثل آن خیلی مهم و ضروری است . زمانی که مقدار معینی از ماده هایی مانند سبوس ، تفاله چغندر قند ، جو کنجاله تخم پنبه ، کنجاله کنجد را با مکمل های معدنی و ویتامین مخلوط می کنند ، کنسانتره تهیه می شود .
در کنسانتره های دامی مقدار زیادی پروتین و فیبر می توان یافت و استفاده از آن ها در کنار انواع علوفه ضروری می باشد . کنسانتره ها در انواع کنسانتره دام شیری ، کنسانتره دام پرواری و استارتر گوساله ارایه می شوند .
با انتخاب بهترین کنسانتره دام و خرید آن اهمیت خیلی زیادی در سلامت و رشد دام دارد .
- کنجاله دامی
کنجاله پس مانده جامدی است که بعد از روغن کشی از دانه های روغنی به جا می ماند . کنجاله سویا ، کنجاله ذرت و کنجاله کلزا از مهمترین کنجاله های دامی هستند .
- سبوس دامی
سبوس خوراکی از پوسته گندم ، جو و برنج است . این خوراک دام سرشار از ویتامین های a,b و پتاسیم و پانتونتیک اسید ، آهن ،روی ، منیزیم ، فسفر ،مس ، منگنز ، سلنیوم است .
لازم است که بدانید که ویتامین آ در سلامت دام وطیور خیلی مهم و موثراست .
انواع خوراک طیور
خوراک پرندگان شامل انواع دانه ها و پلت و یا خوراک فشرده شده یا کنجاله است .
انواع دان ها ی طیور
ذرت ، دانه جو و انواع دان های آماده ازاصلی ترین بخش خوراک طیور تخمگذار و گوشتی می باشد.
کنسانتره طیور
كنسانتره طيور به خوراك اصلي مورد نياز طيور گويند كه با استفاده از دانش علم تغذيه ، به شكل فراوان و با فرمولي هموزن تهيه شده است .
از اين رو مرغدار مي تواند مناسب ترين و به صرفه ترين فرمول خوراك را با حداقل هزينه و وقت تهيه كند .
مزاياي استفاده از كنسانتره در خوراک دام وطیور
سبب افزايش قابليت هضم و جذب دان مي شود
از بين رفتن با كتري ها و تخم انگل ها در اثر حرارت و فشار را بدنبال دارد
سبب جلوگيري از اتلاف و ريخت و پاش دان ميشود
باعث توزيع يكسان ريز مغذي ها در خوراك مي شود
فرمولاسيون دقيق بر حسب نيازهاي دام با هر ميزان توليد
تامين مواد معدني
تامين اسيد هاي آمينه ضروري مورد نياز طيور
تامين مواد معدني
بهبود ضريب تبديل غذايي
كم شد ن از تعداد مواد اوليه مورد نياز جهت توليد دان و در نتيجه جلوگيري از امكان بروز اشتباه در ساخت دان مي شود.
کنجاله خوراک دام وطیور
كنجاله باقيمانده جامدي است كه بعد از روغن گيري از دانه هاي روغني به جا مي ماند . در قديم به كنجاره كنجار و كنجيده هم گويند .
باقيمانده هر چيزي مانند كنجد، تخم كتان ،بادام ،انگور ،انار ،كرچك و… كه فشرده شده و آب يا روغن آن گرفته شده باشد كنجاله ناميده مي شود .
اما ماده ي جامد بازمانده از گندم و برنج ، سبوس ،نيشكر و چغندر ، تفاله ناميده مي شود .
كنجاله ها به خاطر داشتن پروتين زياد را ميتوان به عنوان يك منبع غذايي مفيد براي استفاده در خوراك دام و طيور در نظر گرفت.
اما كنجاله ي بعضي از دانه هاي روغني از جمله كرچك براي خوردن سمي است و از آن تنها براي كود استفاده مي كنند .
كنجاله را به طور معمول قبل از فروختن به قطعه هاي كوچك تر مي شكنند و يا آن ها را آرد مي كنند .
انواع كنجاله
انواع كنجاله سويا ، كنجاله كنجد ، كنجاله پنبه دانه ، كنجاله آفتابگردان كنجاله كلزا با داشتن پروتين هاي زياد به عنوان منبع پروتين گياهي ، نقش مهمي در
خوراک دام وطیور دارند.
براي تهيه پروتين خوراك طيور به مقدار زياد به طور معمول از كنجاله ها استفاده مي شود . كنجاله ها عبارت از باقي مانده دانه هاي روغني است كه بعد از استخراج روغن آن ها به صورت آرد يا پلت به مصرف غذاي دام و طيور و ماهي مي رسد.
به طور معمول دانه هاي روغني كه برا ي تهيه كنجاله استفاده ميكنند. عبارتند از
تخم پنبه
سويا
بادام زميني
آفتابگردان
-
كنجاله كنجد
كنجاله كنجد باقيمانده كنجد از دستگاه روغن گيري پرس سرد مي باشد . از كنجاله كنجد مي توان به عنوان منبع خيلي خوب براي تريپتوفان و سستين نام برد . ويتامين هاي محلول در چربي و فسفر كنجاله كنجد فراوان است .
از نظر خوش خوراكي و ملين بودن خيلي عالي است . از آنجا كه كنجاله تحت فشار بدست مي آيد حدود ۸ درصد فيبر دارد .
سسامولين موجود در كنجاله كنجد باعث مي شود ثبات و پايداري خوبي در مقابل اكسيداسيون داشته باشد . تجزيه سسامولين موجب تبديل شدن آن به يك آنتي اكسيدان طبيعي به اسم سسامين مي شود .وجود اين دو ماده در روغن كنجد به
ترکیبات مواد مغذی کنجد شباهت زیادی به سویا دارد . تریونین و لیزین آن کم است . فتیات واگزالات آن خیلی زیاد است هر چند که پوست گیری به عمل آمده است قبل از روغن گیری مقدار آن را کم می کند .
هشدار هایی که در مورد مصرف کنجاله کنجد
بالا بودن اسید فیتیک سبب غیر قابل مصرف شدن کلسیم موجود در کنجد شده است و مصرف زیاد آن سبب اسهال در پرنده می شود.
مکمل هایی معدنی در صورت استفاده بیشتر از ۱۰ درصد در جیره باید مورد توجه قرار گیرد . جیره های غذایی که خیلی از ده درصد آن ها را کنجاله کنجد تشکیل می دهد .
باید شامل ۲ درصد کلسیم باشد . در حالت کلی محدودیت مصرف کنجاله کنجد به علت انرژی و لیزین کم آن و میزان اسید فیتیک زیاد آن است .
و نیز مصرف بیشتر از رویه کنجاله کنجد که دارای روغن است سبب نرمی چربی لاشه شده است و باعث طعم ناخوشایند آن می شود . نکته دیگر این که استفاده خیلی زیاده از حد آن در خوراک گاوهای شیری می تواند سبب به وجود آمدن بو و طعم در شیر
شود.
- روش های تولید کنجاله کنجد
در یک نوع دسته بندی روش های روغن گیری بر اساس دما ، فرایند روغن کشی به دو روش پرس گرم وسرد تقسیم می شود .
در روغن کشی به شیوه پرس گرم ،درجه روغن به بالایی صد می رسد . این دما هر چند که مقدار تولید روغن را بیشتر می کند ولی ضررهای زیادی را دارد .
ولی در روش روغن کشی به روش پرس سرد ، دمای روغن نهایتا به ۴۰ درجه می رسد و روغن به شکل طبیعی و تنها بعلت فشار به دانه خارج می شود.
این شیوه مرحله های پیجیده صنعتی را احتیاج نداشته و سالمتر است . دمای پایین باعث می شود ترکیبات روغن و کنجاله تغییر نکرده و خواص دانه های روغنی محفوظ بماند .
- مشخصات ظاهری کنجاله کنجد
کنجاله کنجد ا میتوان به صورت های پلت ، ورقه ای و پودری تولید کنید . شکل ورقه ای آن به علت درصد کم روغن مانده ی در آن از پروتین بالاتری برخوردار است .
شکل پلت یا فشنگی به قطر یک تا دو سانتی متر بوده است و رنگ آن قهوه ای است .
- خواص تفاله كنجد
سرشار از اسيد هاي چرب غير اشباع و ويتامين هاي محلول در چربي ميباشد .
پژوهش ها نشان ميدهد كه اگر از كنجاله سويا تفاله كنجد به همراه كنجاله سويا براي تغذيه مرغان استفاده شود ، اين مواد تبديل به يك آنتي اكسيدان طبيعي به نام سامين ميشود اين ماده در كنترل حشرات تاثير زيادي خواهد داشت .
درصد پروتين موجود در تفاله كنجد خيلي بيشتر از ۴۰ درصد مي باشد كه اين نكته به معني زياد بودن ميزان پروتين كنجاله كنجد نسبت به ساير دانه هاي روغني است .
-
تاریخچه کنجاله سویا
کنجاله سویا تا سال ۱۳۷۵ جایگاهی در سبد محصولات کشاورزی مورد نیاز کشور نداشت . ولی کم کم جای خود را به عنوان یکی از محصولات ضروری کشاورزی باز کرد .
این روند تا جایی پیشرفت کرده است که امروز تصور بازار محصولات کشاورزی ایران بدون وجود کنجاله سویا حدودا محال است . اگر برای مدت یک هفته عرضه این کالا به بازار با اخلال مواجه شود.
بازار گوشت و مواد پروتینی کشور به شدت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت . در حال حاضر سالانه نزدیک به ۲٫۵ میلیون تن کنجاله سویا در کشور مورد استفاده قرار می گیرد . بخش قابل توجه آن در بخش خوراک طیور و دام به کار گرفته می شود .
سویا از خانواده دانه های روغنی است . حدودا ۵۵ در صد تولید کل دانه های روغنی را به خود اختصاص داده است . این محصول امروزه مهمترین دانه روغن است که در سراسر جهان تولید می شود .
دانه سویا به خاطر کیفیت بالای روغن و پروتین آن از ارزش بالایی برخوردار است . کنجاله سویا منبع سرشاری از فسفر است که برای رشد و تقویت استخوان بندی دام و طیور ضروری است.
در سطح دنیا ، کنجاله سویا ۶۹ درصد منابع پروتیینی مورد نیاز دام و طیور را تامین می کند. بعد از آن کنجاله کلزا یا کانولا سیزده درصد کنجاله پنبه دانه ۶ درصد کنجاله آفتابگردان ۵ درصد از منابع پروتینی را تولید می کند .
.
کنجاله سویا از ذرت بیشترین اهمیت را دارد . کنجاله سویا ماده غذایی مناسبی برای تامین پروتین خوراک طیور می باشد . از لحاظ اقتصادی ،بهداشتی و ترکیبات موجود دارای اهمیت است.
- خواص کنجاله سویا
خواص كنجاله سويا خيلي زياد است . دانه هاي سويا داراي پروتين گياهي زيادو اسيد لينوليك فراواني هستند.
به طوري كه گفته مي شود سويا بهترين جايگزين براي گوشت مي باشد . همين سبب شده كه خواص كنجاله سويا مورد توجه قرار بگيرد . بعد از روغن گيري از دانه هاي سويا باقي مانده بدست آمده از آن براي تهيه خوراك دامي و يا استفاده
در موارد خوراكي و دارويي به كار گرفته مي شود .
وجود املاح معدني ضروري و غير ضروري مختلف
وجود حدود ۴۴ درصد پروتين در كنجاله سويا
وجود ويتامين هاي مختلف مانند ويتامين a,e و مواد معدني مانند كلسيم ، منيزيم و آهن
درپرورش دام و طيور ميزان مصرف بالايي دارد زيرا ميزان زيادي گوشت توليد ميكند .
کنجاله سویا شامل مواد سمی هست که سبب جلوگیری از هضم پروتین می شود.
به علت وجود این سموم ، تغذیه دانه خام سویا و کنجاله حرارت ندیده آن در دامداری ها ، رشد حیوان را به تاخیر می اندازد و طول دوره پرورش را بیشتر میکند.
حرارت سبب غیر فعال شدن این سموم می گردد .
از این راه می توان تا حدود زیادی این اثرات را خنثی کرد.
کنجاله بدست آمده از سویا نباید شامل بیش از ۷ درصد الیاف خام و ۱۲ درصد رطوبت باشد و کنجاله بدست آمده از سویا بدون پوسته بیشتر از ۵/۳ درصد الیاف خام و ۱۲درصد رطوبت باشد.
کنجاله بدست آمده از دانه ها ی کامل و بدون پوسته سویا به ترتیب حاوی ۴۴ درصد و ۴۸ درصد پروتین خام می باشد.
-
کنجاله نارگیل
کنجاله نارگیل الیاف قابل هضم در حد مناسبی داشته و به همین علت برای نشخوار کنندگان نسبت به غیر از نشخوار کنندگان مانند خوک و طیور مناسب تر است .
درحالت کلی کیفیت پروتین این ماده خوراکی زیاد بوده است . ولی از نظر ساختار و ترکیب اسید های آمینه وضعیت خوبی ندارد .
به ویژه میزان لیزین و هیستیدین آن پایین است . مقدار الیاف بالایی دارد و این امر استفاده از آن برای طیور را محدود می سازد . چربی موجود در آن بیشتر شامل اسید های چرب اشباع بوده و سطوح مناسبی از انرژی را برای حیوانات تامین می کند.
برای نشخوار کنندگان خوش خوراک بوده ، اما برای سایر گونه های دام های اهلی از خوش خوراکی اندکی برخوردار است .
خوش خوراکی به تازه و یا فاسد بودن محصول بستگی دارد .
-
کنجاله آفتابگردان
کنجاله آفتابگردان از روغن کشی بذر یا تخم آفتابگردان ، با پوسته و بدون پوست بدست می آید. مقدار پروتين خام ، الياف خام و برخي تركيبات ديگر اين كنجاله برحسب روش روغن كشي و مخلوط بودن يا نبودن با پوسته بذر يا مغز آن متغير است .
اين كنجاله برحسب روغن كشي و مخلوط بودن يا نبودن با پوسته بذر يا مغز آن متغير است .
كنجاله تخم آفتابگردان شامل ۴۳ درصد كلسيم و يك درصد فسفر است . منبع ويتامين ها ي گروه ب مي باشد . تا امروز هيچ ماده سمي در اين كنجاله تشخيص داده نشده است .
پوسته بدست آمده از پوست كني تخم آفتابگردان ، يك منبع مواد خوبي براي حيوانات نشخوار كننده است . اين پوسته حجيم است و ملاس را خيلي خوب جذب مي كند .
كنجاله دانه آفتابگردان دو نوع مي باشد .
- ترکیبات شیمیایی كنجاله آفتابگردان
از دانه هاي آفتابگردان پوست كنده بعد از روغن گيري به دست مي آيد . در كشور شوروي در گذشته و كشورهاي اروپاي شرقي به مقدار زيادي توليد و در
خوراک دام وطیور و ماهي مورد استفاده قرار مي گيرد .
تركيب شيميايي كنجاله آفتاب گردان به صورت زير است
۱٫ رطوبت ۵/۷-۸/۱۳ درصد
۲. مواد پروتئينى ۳۰-۵۳ درصد
۳. چربى ۸/۰-۱۳ درصد
۴. سلولز ۷-۱۵ درصد
۵. خاکستر ۳/۴-۷/۷ درصد
۶. عصاره غيرازته ۲۰-۳۰ درصد
۷. فسفر ۰۴/۰ درصد
۸. کلسيم ۴۳/۰ درصد
كنجاله با پوست آفتابگردان
كنجاله با پوست به كنجاله اي گفته مي شود كه ميزان فيبر آن خيلي بالا است .
كنجاله بدون پوست آفتابگردان
كنجاله بدون پوست به كنجاله اي گفته مي شود كه از مغز دانه بدست مي آيد و گاهي نيز ذرات ريزي از پوسته در آن مشاهده مي شود . به همين علت اين كنجاله ها را نيز كنجاله كم پوسته نيز مي گويند
-
كنجاله تخم پنبه
دانه پنبه را پس از جدا كردن الياف و گرفتن كرك هاي آن مي شكنند و از مغز دانه تحت تاثير حرارت و فشار و حلال هاي آلي ، روغن آن را استخراج مي كنند .
كنجاله تخم پنبه در ايران توليد مي شود . يكي از منبع هاي پروتيني گياهي ارزان قيمت براي تغذيه دام وطيور و ماهي است . تركيب شيميايي كنجاله تخم پنبه بسته به نوع تهيه آن فرق مي كند و به صورت زير است
۱. رطوبت ۶-۱۲
۲. خاکستر۶-۵/۷ درصد
۳. سلولز ۶/۴-۱۷ درصد
۴. کلسيم ۱۴/۰-۶/۲
۵. مواد پروتئينى ۱۵-۴۹ درصد
۶. عصاره غيرازتى ۱۸-۳۳ درصد
۷. مواد چرب ۹/۱-۹ درصد
۸. فسفر ۴۶/۰-۱۳/۱ درصد
چون كنجاله تخم پنبه داراي ميزان متفاوتي پيگمان گوسي پول است كه مصرف آن سبب مسموميت مي گردد .
از اين رو هيچ وفت به عنوان تنها منبع پروتيني گياهي در جيره هاي غذايي نبايد به كار رود بهتر است به عنوان بخشي از پروتين گياهي مصرف گردد .
-
كنجاله بادام زمينی
كنجاله بادام زميني از دانه بادام زميني پس از روغن كشي به دست مي آيد و داراي بويي شبيه به باقلاي تازه بوده است و مزه آن شيرين و دلچسب مي باشد .
اين ماده منبع خوب انرژي و پروتين به حساب مي آيد .
كنجاله ي بادام زميني نسبت به كنجاله سويا داراي الياف و انرژي بيشتر اما پروتيين كمتري دارد . كيفيت پروتين آن نسبت به كنجاله سويا پايين تر است .
رنگ اين كنجاله بر حسب طرز تهيه و ميزان پوسته دانه متغير است . اگر پوسته دانه كاملا گرفته شده باشد . كنجاله سفيد رنگ و اگر گرفته نشده باشد.
بر حسب مقدار پوسته لكه هاي قرمز قهوه اي رنگي كه نشانه باقي مانده پوسته است در آن ديده مي شود
كنجاله درجه يك كنجاله اي است كه حد اكثر فيبر آن ۷ درصد و حد اقل پروتين ۵۰ درصد باشد.
كنحاله درجه دو كنجاله اي است كه حداكثر فيبر آن ۸ درصد و پروتين آن حداقل ۴۵ درصد باشد .
اگر مقدار فيبر ۱۰ درصد و مقدار پروتين كمتر از ۴۵ درصد باشد اين كنجاله استاندارد نيست .
كنسانتره يا همان خوراك فشرده در خوراك طيور نقش پررنگي دارد . كنسانتره مرغ گوشتي و مرغ تخمگذار با هم متفاوت است .
از دانه بادام زميني بعد از روغن گيري به دست مي آيد و داراي بويي شبيه به باقلاي تازه مي باشد . مزه آن شيرين و مطبوع است .
تركيب شيميايي متوسط اين كنجاله به صورت زير است
۱. مواد پروتئينى ۴۰-۵۰ درصد
۲. مواد چربى ۴-۸ درصد
۳. سلولز ۳-۶ درصد
۴. خاکستر ۵/۳-۴
۵. عصاره غير ازتى ۳۵-۴۵درصد
۶. فسفر ۶/۰-۸/۰ درصد
۷. کلسيم ۱۳/۰ درصد
علاوه بر اين خوراك كه غذاي اصلي دام وطيور است مكمل ها و افزودني ها را نيز در خوراك دام وطيور نقش دارند كه در ادامه مطلب آن را بررسي ميكنيم.
منابع: